07.03.2019.
“Postavih ovoga kir Savu kao arhiepiskopa svim srpskim zemljama i pomorskim…” Ovim riječima, po zapisima Domentijana, biografa Svetog Save, svečanom skupu crkvenih velikodostojnika u Nikeji godine 1219. obratio se vaseljenski patrijarh Manojlo.
Sveti Sava je tokom Manojlove i vladavine Teodora Laskarisa pošao u Nikeju da izdejstvuje osnivanje arhiepiskopije koja će obuhvatati zemlje pod vlašću kralja Stefana Prvovjenčanog.
Bila je ovo najveća prekretnica u istoriji Srpske pravoslavne crkve, otvorena su njena vrata autokefalnosti, a samim tim i samostalnosti srpske države. Taj datum upisan je u istoriju svih Srba, jasno je odredio njihov duhovni i državni život kroz osam vijekova do danas.
Pravoslavna crkva je ne samo najstarija institucija u Srbiji, već predstavlja i jedinu konstantu njene istorije. Nakon pada srednjovjekovne države, u vijekovima kada su Srbi bili podanici Osmanske i Habzburške carevine, Crkva je bila isključivi izvor njihovog identiteta, pod čijim okriljem se razvijao i kompletan kulturni život.
Od te 1219. i Savinog krucijalnog čina traje kontinuirana borba i nastojanje da se ova najznačajnija tekovina prvog žičkog arhiepiskopa i istinskog utemeljivača Srpske pravoslavne crkve održi i opstane uprkos čestim istorijskim udarcima i iskušenjima koji su nerijetko ugrožavali i dovodili u pitanje njen dalji opstanak i trajanje.
Sveti Sava pokretač te velike istorije, sa veličanstvenom duhovnom snagom, ali i rijetkim diplomatskim taktom stvorio je instituciju koja će, uprkos divljim istorijskim burama, trajati u narednih 800 godina, polako gradeći autentičnu kulturu jednog evropskog naroda. Crkva, koju je on utemeljio, svjedočila je rađanju i umiranju mnogih moćnih država i osvanula i u 21. vijeku, kao i dalje vitalna i ugledna organizacija.
Svi zajedno, moramo zaštititi svoju kulturu, braniti srpski identitet i promovisati vrijednosti srpske baštine!
Autori: Profesor Milivoje Unković i mr Božidar Došenović
Saradnja: Republički sekretarijat za vjere, direktor Dragan Davidović
Izdavač: Pošte Srpske a.d. Banja Luka