29.01.2021.
Orvil Rajt, jedan od dvojice braće Rajt, američki pilot i konstruktor aviona, pionir avijacije, koji je 1903. godine s bratom Vilburom, u avionu koji su sami konstruisali, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva.
Prvi let su izveli 17. decembra 1903. godine, a 1908. godine su zainteresovali Ministarstvo rata SAD i potpisali ugovor o proizvodnji prvog vojnog aviona. Poslije smrti brata Vilbura 1912. godine, Orvil je nastavio sam da vodi firmu „Rajt“. Svoj dio je prodao 1915. godine i od tada je samostalno radio na razvoju aviona. Godine 1929. dobio je tek ustanovljenu medalju „Danijel Gugenhajm“ za zajednički doprinos, sa bratom Vilburom, u razvoju avijacije.
Nakon prvih letova, braća Rajt su odustala od ležećih položaja upravljanja i ugradili sjedište pored motora. Orvil uspijeva 20. juna 1905. godine da izvede prvi kružni let spustivši se na mjesto uzlijetanja, a 1. decembra Vilbur leti s putnicima. Uprkos svemu njihov prvi javni let radi loših vremenskih prilika završava nakon par „skokova“ aviona. Američki novinari proglašavaju ih lažljivom braćom, a njihov avion utopijom.
U to vrijeme mnogi konstruktori u Francuskoj pokušavali su napraviti avion. Svi su oni čuli za braću Rajt i željeli saznati što više o smještaju kormila, motora i obliku krila, ali su to braća Rajt vješto skrivala.
Braća Rajt 9. oktobra 1905. godine šalju pismo poznatom francuskom konstruktoru aviona Ferdinadu Feberu u kojem nude ugovor za sklapanje aviona sposobnih za letove od 40 km i avione koji mogu prevoziti putnike. Vilbur brodom, u velikim sanducima donosi avion u Francusku 1908. godine, sastavlja ga i s obzirom na veliko interesovanje radi samo eksperimentalne, kratke letove ne poželjevši otkriti njegove prave mogućnosti. Vilbur je 21. jula 1908. godine prekinuo ponovna pisanja o „lažljivoj braći“ zadržavši se u vazduhu 1 sat, 31 minutu i 25 sekundi. Radio je krugove i „osmice“ iznad glava zaprepaštenih gledalaca. Rekordi su se nizali, prešao je 66,6 km i postigao za tada nevjerovatnu brzinu od 60 km/h. Da bi otklonio sve sumnje 31. decembra 1908. godine između krila je dao ugraditi barograf. Nakon slijetanja očitane vrijednosti bile su: trajanje leta 2 sata, 43 minute i 24 sekunde; maksimalna visina 115 metara; pređeni put 124,7 km. Avion, vazduhoplov teži od vazduha napokon je dobio bitku nad vazduhoplovima lakšim od vazduha.
Već 1909. godine Vilbur Rajt otvara u južnoj Francuskoj pilotsku školu u koju dolaze učenici iz svih krajeva Evrope, a visoka tehnička škola u Minhenu dodjeljuje braći Vilburu i Orvilu naslov počasnih doktora.
Autor: Nebojša Đumić
Izdavač: Pošte Srpske a.d. Banja Luka