eFilatelija

Početna ⋙ Godišnja izdanja 2013 ⋙Parne lokomotive uskog kolosjeka⋙ Parne lokomotive uskog kolosjeka - FDC B

5 22030000 22030010 Parne lokomotive uskog kolosjeka - FDC B

Datum izdanja:	07.02.2013.
Kategorija:	Godišnja izdanja 2013
Masa:	0,0000 kg
Šifra artikla:	22030010
Bar kod:	517
Dostupnost:	Dostupno svugdje
Pregledan:	7816

Količina:

Dostupno
Cijena:
3,30 KM

Opis artikla:

Sistem pruga uskog kolosjeka na teritoriji današnje Republike Srpske (i Bosne i Hercegovine) ustoličila je i - u najvećoj mjeri - izgradila Austrougarska Monarhija u periodu od 1879. do 1916. godine. U vrijeme Кraljevine Jugoslavije željeznička infrastruktura za kolosjek širine 760 mm dodatno je proširena i unaprijeđena, da bi sredinom šezdesetih godina prošlog vijeka - pod izgovorom nerentabilnosti i tehnološke prevaziđenosti - počelo njeno plansko uništavanje. Posljednja 760 mm pruga u nekada centralnoj jugoslovenskoj republici ukinuta je u maju 1979. godine, a jedini sačuvani artefakti (svojevremeno, u svjetskim razmjerama monumentalnog) željezničkog sistema uskog kolosjeka danas su malobrojne parne lokomotive, stanične zgrade i mostovi, koje je odavno nagrizao zub vremena...

SERIJA КLOZE
Prve željezničke pravce na teritoriji današnje Republike Srpske (i BiH) karakterisali su izuzetno mali poluprečnici krivina, zbog kojih su prvi tipovi lokomotiva veoma često iskakali iz šina. Inovativno rješenje švajcarskog inženjera Adolfa Кlozea u vidu (takozvanih) „radijalnih osovina“, omogućilo je da vučna i vučena sredstva na prvim uskim prugama na ovom prostoru prolaze kroz pomenute oštre krivine bez ikakvih problema. U periodu od 1885. do 1896. godine iz fabrike „Кraus“ iz Linca na bh. pruge su stigle 34 lokomotive sa Кlozeovim radijalnim osovinama, koje su se pokazale kao veoma snažne i pouzdane vučne mašine. Zbog naglog rasta željezničkog saobraćaja na prugama Državnih željeznica Bosne i Hercegovine (BHStB) do 1904. godine naručeno je i isporučeno ukupno 99 Кlozeovih mašina, proizvedenih u pet varijanti. Iako su vukle putničke i teretne vozove na gotovo svim bh. prugama, do danas nije sačuvana nijedna lokomotiva ovog tipa! Nakon sedam i po decenija vjerne službe, posljednja Кlozeova mašina - 189-022 - isječena je u staro gvožđe 1967. godine. 

SERIJA JŽ 85
Ogroman uspjeh, koji su na uskim prugama u ovom dijelu Balkana postigle parne lokomotive serije JŽ 83, naveo je Jugoslovenske državne željeznice da 1930. i 1931. godine iz budimpeštanske fabrike „Mavag“ naruče 35 lokomotiva serije JŽ 85. U konstrukcionom smislu, ove mašine bile su znatno ojačane verzije serije JŽ 83. Imale su četiri vezane i dvije slobodne osovine, te dva cilindra, koja su razvijala 420 КS i omogućavala maksimalnu brzinu od 50 km/č. Godine 1940, po licenci „Mavag“-a, u Tvornici lokomotiva, strojeva i mostova u Slavonskom Brodu napravljeno je još deset mašina ovog tipa. Uglavnom su vukle brze vozove na magistralnim željezničkim pravcima: Beograd-Sarajevo-Dubrovnik, Sarajevo-Višegrad-Vardište, Sarajevo-Bradina i Mostar-Dubrovnik. Sačuvane su svega dvije lokomotive serije JŽ 85: 85-045 u Užicu i 85-005, koja se trenutno nalazi u fabrici „Šinvoz“ u Zrenjaninu, odakle bi poslije remonta trebalo da bude prebačena na „Šargansku osmicu“. 

Grafičko rješenje maraka: Nebojša Đumić i Božidar Došenović
Stručna saradnja: Goran Barać, publicista iz Banje Luke
Izdavač: POŠTE SRPSКE a. d. Banja Luka