23.02.2023.
Nikola Кopernik, astronom, kanonik, pravnik, matematičar, ljekar i ekonomist najpoznatiji je svijetu po djelu „O kretanju nebeskih tijela” , u kojem je opisao heliocentričnu viziju svemira – viziju u kojoj Zemlja više nije u središtu svemira, nego Sunce, dok se Zemlja i ostale planete okreću oko njega idealnim kružnim stazama. Takođe, utvrđuje trostruko kretanje Zemlje: rotaciju oko svoje ose, oko Sunca i precesiju Zemljine ose i to sve baveći se astronomijom iz hobija. Godine 1616, i to 76 godina nakon objavljivanja njegovog poznatog djela, Crkva zabranjuje taj rad, jer proturječi Bibliji. Svijet je mogao legalno čitati „O kretanju nebeskih tijela” tek nakon što je prošlo još 206 godina. U međuvremenu, 1633. godine, brojni su iskoristili Кopernikova saznanja i pogurali nauku dalje. Najpoznatiji među njima je Galileo Galilej, kojeg je Crkva 90 godina nakon Кopernikove smrti osudila zbog zagovaranja Кopernikove teorije heliocentrizma.
Blez Paskal bio je francuski matematičar, fizičar i filozof. Otac ga je podučavao latinski i grčki, a za matematiku je smatrao da je treba učiti sa petnaest godina, čime je Blez samo još više razvio svoju radoznalost. Već sa šesnaest godina, Paskal je izdao jedinstven primjerak lista sa jednog od Mersenovih sastanaka u junu 1639. godine. Sadržao je brojeve teorema iz projektivne geometrije, uključujući tu i Paskalov mistični šestougao. Blez je napisao svoj prvi rad nazvan „Esej o konusnim presjecima“, izdat februara 1640. godine. Iste godine Paskal je izumio i prvi digitalni kalkulator sa namjerom da pomogne svom ocu u prikupljanju poreza i taksi. Godine 1653. piše svoje djelo „Teza o aritmetičkom trouglu“, iznoseći u njemu opis tabelarnog prikaza za binomne koeficijente koji se danas zove Paskalov trougao. Događaji iz 1646. godine su bili vrlo značajni za mladog Paskala, gubitak oca i veliki uticaj braće koji su bili u religioznom pokretu iz Ruana, čine Paskala veoma religioznim. Nakon toga nastaje Paskalov najpoznatiji rad iz filozofije ''Misli'', a na izdanju o svojim ličnim mislima vezanim za ljudsku patnju, sudbinu i Boga, kojem je pristupio kasne 1656. godine, nastavio je da radi tokom 1657. i 1658. godine. Ovaj rad sadrži i Paskalovu opkladu kao dokaz da je vjerovanje u Boga razumno samo sa pratećim argumentima.
Autor: Nebojša Đumić
Izdavač: Pošte Srpske a.d. Banjaluka